GÜNTER FÖRG

BOUQUET

25.10.2018 — 13.01.2019

NL

1.

De Duitse kunstenaar Günther Förg (1952-2013) liet een immens sprankelend oeuvre na, waarin alle mogelijke media – van schilder- en tekenkunst tot fotografie en traditionele beeldhouwkunst – een dialoog aangingen met foto’s van zijn vriendenkring en van moderne, vaak politiek beladen architectuur. Met spiegels en wondermooie muurschilderingen wist Förg met bravoure en vrijheid zijn positie te bepalen tegenover de zwaar beladen en met de jaren meer en meer onder “vuur” liggende (inhoudelijke) erfenis van het modernisme, met in het zog baanbrekende kunstenaars zoals Piet Mondriaan, Barnett Newman en Clyfford Still.

Günther Förg wist perfect de beredeneerde/intuïtieve én impulsieve balans te vinden tussen kleuren en dragers – of het nu ging om een litho, een tekening of een schilderij: hij wist altijd een hartstochtelijke beeldtaal te genereren die het verschil maakte met het werk van zijn tijdgenoten.

Onder meer wijlen Blinky Palermo – kunstenaar en een goede vriend van Gerhard Richter – was voor Günther Förg een groot voorbeeld, iemand die volgens hem “een persoonlijke bijdrage leverde aan de lange geschiedenis van de wandschildering en -tekening.”

2.

In het najaar 2008 ontwierp en realiseerde Luc Binst drie types parallel en monumentaal naast elkaar gebouwde muren voor de expohal van Cultuurcentrum Strombeek, waarop Günther Förg reageerde met het gevoelsmatig aanduiden van vier kleuren, die alle binnenwanden op een egale manier inkleurden. Het werd een serene les in symbiose tussen tijdelijke architectuur en kleur. De keuze en de kracht van de kleur op de muren hertaalden de architectuur in een bijzondere ruimte en dito unieke mobiel-esthetische ervaring.

De twee originele instructietekeningen uit 2008 van Förg/Binst, én de bijbehorende documentatie, zijn hier te zien aan de straatkant. Dit project is het uitgangspunt van Bouquet/Boeket: een kleine, intense expo als een compacte wandeling doorheen het oeuvre van Günther Förg.

Entwurf einer Wandmalerei (1986), vijf prachtige litho’s die te zien zijn op de achterkant van de muur van het project Wandmalerei Strombeek (2008), etaleren een zelfde concept en de intentie om kleur te laten “opgaan” in de aanwezige architectuur als een nieuwe realiteit.

3.

Ika/Spiegel (1986) is een tweeluik waarvan de twee identieke delen perfect tegenover elkaar hangen. Bezoekers bevinden zich in en tussen het portret (Ika was zijn partner) en de spiegeling van de omringende (kunst)ruimte. Förg maakte heel wat foto’s van zijn intieme vrienden, waarin thema’s zoals romantiek en dood nauw met elkaar werden verweven. Naast het in het vizier nemen van vertrouwde personen en/of zichzelf enscenerend op de vloer “voor dood” te fotograferen in één van de vele foto’s van magistrale trapzalen, ging zijn aandacht vooral uit naar de architectuur.

Hier hangt de prachtige, deels wazig-abstracte monumentale foto Tel Aviv (2001) uit de reeks Bauhaus met gebouwen in Tel Aviv die hij uitgebreid fotografeerde en ook te boek stelde.

Günther Förg zocht graag die monumentale en ideologisch beladen architectuur op, zoals de aan het fascisme gelieerde gebouwen in Rome, Casa del Fascio van Giuseppe Terragni in Como en/of de vele (Duitse) Bauhausprojecten in de Israëlische hoofdstad Tel Aviv. Maar daarnaast fotografeerde hij ook iconische gebouwen van Mies van der Rohe (Haus Lange, Krefeld) en Ludwig Wittgenstein (Wittgenstein Haus, Wenen). Dat “elastisch” dansen als kunstenaar op de slappe koord tussen (autonome) kunst enerzijds en beladen en formeel-iconische architectuur anderzijds liep als een roze draad door zijn oeuvre, dat nooit onbesproken bleef. Uiteraard verklaart zijn interesse in architectuur een oeverloos verlangen om zijn kunst te presenteren op zelfbedachte, heldere, kleurrijke muurschilderingen waarbij de kunstenaar de architectuur naar zijn hand kon zetten als “zijn” ruimte! Architectuur is zelfs materieel en voelbaar in de innemende reeks van vijf bronzen kleinsculpturen op sokkeltjes van travertijn, een typische Italiaanse steensoort die meermaals opduikt in de monumentale, “zuilenrijke” fascistische architectuur in (bijvoorbeeld) Rome. De onooglijk kleine en tegelijk monumentaal ogende maskers van brons – een verwijzing naar het expressionisme, evenals verre tekens (?) van een interesse voor de exotische (Afrikaanse) maskers in het vroege werk van “moderne” kunstenaars zoals Pablo Picasso – “staan/rusten” op sokkeltjes van… travertijn.

Het is opnieuw een voorbeeld van hoe Günther Förg de inhoudelijke ambiguïteit in zijn werk laat domineren over het verlangen naar inhoudelijke eenduidigheid, die Förg maar al te graag op de helling zet.

4.

Zuiver picturaal was Günther Förg heer en meester over materie en compositie. Hij werkte handvast snel en in grote reeksen en wist door de niet evidente keuze van bijvoorbeeld lood of koper als dragers voor de verf niet alleen het medium schilderkunst te verbreden, maar ook de kleur an sich te onderwerpen aan een zekere ondoordringbaarheid, zodat de verf als autonome materie bleef drijven op de metalen dragers.

Op Bouquet zijn drie monumentale werken te zien: twee schilderijen op doek en één grote tekening in acryl en kleurpotlood op papier, ingelijst achter glas. Deze meeslepende tekening visualiseert tegen een wolkig gelige achtergrond negen onregelmatige groene contouren, die zich (misschien) aandienen als een verzameling keien en/of bloemen, en in de context van Bouquet formeel-suggestief resoneren met de kleine bronzen maskers op sokkels. Deze levensgrote tekening verschuilt zich achter glas, zodat ook de toeschouwer en de omgeving (tentoonstelling én straat) zich visueel spiegelend mengen in de perceptie van het kunstwerk. Deze “fruitige” tekening uit 1991 poëtiseert met zachte hand de kleur via een samentroepen van vormen zonder inhoud, maar als compositie verleidt ze “onbekommerd” ons oog en neemt onze geest op sleeptouw.

Ohne Titel (2003) is een intens en opvallend schilderij dat deels alludeert op een venster. Op een vrije en speelse manier weet Förg hier tal van zijn schilderkunstige preoccupaties in acryl op doek om te zetten. De typische rode arceringen die als een lijst in liggende U-vorm het doek afbakenen, laten de nodige “denkbeeldigheid” over aan de toeschouwer, die het schilderij in gedachten verder kan bedenken … begrenzen en/of uitbreiden.

De groene kleur, als hart van dit schilderij, is net zoals het omkaderende rood-witte rastermotief duidelijk zichtbaar met een nerveuze hand geschilderd! Förgs oeuvre schippert dan ook tussen neutrale mechanische realisatie en uiterst zielsborrelende en traceerbare handmade uitvoering.

Tegen de centrale muur van bscene hangt het magistrale en titelloze schilderij van olie en acryl op doek (200 x 240 cm!) uit 2008. Het is een laat werk waarin Förg als geen ander zijn rijp talent laat zien om een abstract motief meermaals te herhalen tot paradoxalerwijs een compleet harmonische compositie ontstaat, waarbij de formele, abstracte motiefjes samen een heerlijke symfonie opleveren van prachtige kleuren. Als een verzameling boeketjes grassprieten is dit een overrompelende, monumentale all-over compositie, waarin haast alle kleuren, gaande van de heldere en naar pastel neigende tinten, overlopen in diepgroene, rode en bruine tinten. Förg slaagt er hier in om de meest essentiële manier van schilderen – het op het eerste gezicht losjes schilderen van streepjes (een act dat als het ware als proces het échte schilderen voorafgaat) – los te koppelen en visueel te laten groeien tot een schilderij dat uitnodigt om te kijken en te blijven kijken naar alle verfbewegingen tot in de verste hoeken van dit monumentale canvas.

5.

Bouquet is een compacte miniretrospectieve, waarin de meeste aspecten uit het magistrale oeuvre van Günther Förg aan bod komen … als … een glimp van het meesterschap van een kunstenaar die behoorde tot de meest flamboyante en artistiek speels-uitdagende vertegenwoordigers van zijn generatie.

6.

“Günther Förg is geen abstracte schilder; hij is een romantisch expressionist, de vormtaal laconiek geleend, de kleuren zwaar zingend als een bronzen kerkklok.” (Rudi Fuchs in de catalogus FÖRG, Stedelijk Museum, Amsterdam, 1995)

ENG

1.

The German artist Günther Förg (1952-2013) left behind a intensely sparkling oeuvre, in which  all possible media—from painting and drawing to photography and traditional sculpture—engaged in a dialogue with photographs of his friends and of modern, often politically charged architecture. With mirrors and gorgeous wall paintings, Förg managed with dashing bravura and in complete freedom to set out his position with regard to the heavily charged and increasingly criticized heritage (of the content) of modernism, with in its wake groundbreaking artists such as Piet Mondrian, Barnett Newman and Clyfford Still.

Förg managed to find a perfectly reasoned/intuitive and impulsive balance between colours and supports—whether we are talking about a lithograph, a drawing or a painting: Förg always succeeded in generating a passionate visual language that distinguished him from his contemporaries.

The late Blinky Palermo amongst others—artist and a good friend of Gerhard Richter— was for Förg an example to follow, someone who in his view ‘made a personal contribution to the long history of the wall painting and drawing.’

2.

In the autumn of 2008, Luc Binst designed and realised three sorts of parallel, monumental walls, built next to each other, in the exhibition hall of the Cultural Centre Strombeek; Förg reacted with an intuitive choice of four colours with which he covered all four of them evenly. The work became a serene lesson in a symbiosis between temporary architecture and colour.  The choice of the colours and their power on the walls turned the architecture into a special space and an equally unique, mobile-aesthetic experience.

Förg’s/Binst’s two original instruction drawings from 2008, as well as the accompanying documentation, are on view here on the wall at the street side. This project provides the point of departure for Bouquet/Boeket: a small, intense exhibition that is like a compact walk through Förg’s oeuvre.

Entwurf einer Wandmalerei (1986), five splendid lithographs that are mounted on the back of the wall of the project Wandmalerei Strombeek (2008), present a similar concept and the intention to cause the colours to ‘dissolve’ in the surrounding architecture, as a new reality.

3.

Ika/Spiegel (1986) is a diptych, with its two identical parts installed perfectly facing each other. The visitors find themselves between the portrait of Ika (Förg’s partner) and the reflection of the surrounding (art) space. Förg actually made a lot of photographs of his intimate friends, in which he closely interwove themes such as romanticism and death. In these numerous photographs of monumental stairwells, the artist focussed on people whom he knew and/or staged himself ‘lying death’ on the floor.

Futhermore, he took a special interest in architecture. At Bouquet, we have on view the wonderful, partially hazy-abstract monumental photograph Tel Aviv (2001) from the series Bauhaus with buildings in Tel Aviv he extensively photographed and published in photo books.

Förg liked to visit this sort of monumental and ideologically charged architecture, such as buildings linked to fascism (for example Giuseppe Terragni’s Casa del Fascio in Como) and/or the numerous (German) Bauhaus projects in the Israeli capital of Tel Aviv. But he also photographed iconic buildings by Mies van der Rohe (Haus Lange, Krefeld) and Ludwig Wittgenstein (Wittgenstein Haus, Vienna) . This ‘elastic’ tightrope walk as an artist between (autonomous) art on the one side and charged, formal-iconic art on the other, constituted a leitmotif throughout his oeuvre that invariably set tongues wagging. Of course his interest in architecture explains his tremendous longing to present his art in his own, bright, colourful wall paintings, in which the artist could manipulate the architecture as ‘his’ space! Architecture is actually material and tangible in the captivating series of five small bronze sculptures on plinths made of travertine—a typical Italian sort of stone that is often used in the monumental ‘pillar-rich’ fascist architecture in (for example) Rome. The tiny and yet at the time monumental looking bronze masks—a reference to expressionism, as well as the distant signs (?) of an interest in the exotic (African) masks in the early work of ‘modern’ artists such as Pablo Picasso—‘stand/rest’ on plinths of… travertine.

Once more this illustrates how Förg lets the ambiguity of his work (with regard to its content) dominate over to the longing for clarity Förg loves to undermine.

4.

Pictorially, Günther Förg was in complete control of matter and composition. He worked quickly and with a steady hand, creating large series. Through his not evident choice of for example lead or copper as the support for paint, he opened up the medium of painting, but he also managed to subject colour as such to a certain impermeability. In this way paint, as autonomous matter, floated on top of the metal supports.

At Bouquet, three monumental works are on view: two paintings on canvas and one large drawing in acrylics and coloured pencil on paper, framed behind glass. Against a cloudy, yellow backdrop, the drawing visualizes nine irregular contours, which (perhaps) present themselves as a collection of boulders and/or flowers, and in the context of Bouquet formally-suggestively resonate with the small bronze masks on plinths. The life-size drawing hides behind glass. Thus the public and the surroundings (i.e. the exhibition and the street) visually, in a mirroring way, interfere with the perception of the work of art. This ‘fruity’ drawing from 1991 softly poeticizes the colour by compiling shapes without content, but as a composition it ‘nonchalantly’ seduces the eye and beguiles the mind.

Untitled (2003) is an intense and conspicuous painting that in part alludes to a window. In an uncomplicated, playful manner Förg succeeds in transforming his pictorial preoccupations into acrylics on canvas. The typical red hatchings that like a U-shaped, lying frame demarcate the canvas, leave the necessary ‘imagination’ to the visitor, who in his or her mind can continue the painting… and delimit and/or extend it.

Like the frame of the red and white grid motif, the colour green, as the heart of the painting, has obviously been painted by a nervous hand! Förg’s oeuvre thus steers back and forth between a neutral, mechanical realisation and an extremely soul-lifting and traceable handmade one.

Hanging on the central wall of bscene, there’s the masterful, untitled painting with oils and acrylics on canvas (200 x 240 cm!) from 2008. This is a late work, one in which Förg perhaps more than in any other shows his mature talent to repeat an abstract motif, until paradoxically this results in a completely harmonious composition, in which the whole of the formal, abstract motifs constitutes a delightful symphony of splendid colours. Like a collection of small bouquets of grass stalks, this is an overwhelming, monumental, all-embracing composition, in which almost all colours, ranging from bright and nigh pastel shades, fade into deep green, red and brown hues. Förg succeeds here in isolating the most essential manner of painting—i.e. an at first sight loosely painting of small stripes (an act that as it were precedes the real process of painting)—and causes this to grow visually into a painting that invites us to look at it and continue looking at all the movements of paint, till we reach the furthest corners of this monumental canvas.

5.

Bouquet is a compact mini-retrospective that sheds a light on most aspects of Förg’s incredible oeuvre… It provides a glimpse of the mastery of an artist who was one of the most flamboyant and artistically playful-challenging representatives of his generation.

6.

‘Günther Förg is not an abstract painter, he’s a romantic expressionist, his language of shapes laconically borrowed, his colours singing heavily like a bronze church bell.’

—Rudi Fuchs in the catalogue FÖRG, Stedelijk Museum, Amsterdam, 1995





By Luc Binst and Luk Lambrecht

Cockerillkaai 31/Luikstraat 1

2000 Antwerpen

Algemene mail

info@bscene.be

Open op zaterdag en zondag
van 13u tot 18u

Press en media vragen
press@bscene.be

Op afspraak
info@bscene.be

Facebook
Instagram